دانلود پايان نامه آداب معاشرت در قرآن
یازار : amir
+0 به يه ن
كليات
تبيين موضوع
از آنجايي كه آدمي بالطبع موجودي اجتماعي است و به صورت اجتماعي زندگي مي كند و زندگي فردي آن تقريبا امكان پذير نمي باشد آداب معاشرت و روابط اجتماعي در اسلام داراي اهميت مضاعفي است و قرآن كتابي است كه براي هدايت بشر آمده لذا در تنظيم روابط بين انسان و خدا ، انسان با طبيعت و انسان با انسانهاي ديگر او را ياري مي كند و به بيان دستوراتي براي تحسين روابط اجتماعي مي پردازد كه اين آداب گاهي جنبه حقوقي دارد و گاهي جنبه اخلاقي ما بنا داريم در اين رساله آداب معاشرت را مورد بررسي قرار داده ، شأن نزول ، نظرات مفسران و رواياتي كه در بيان آيات آمده است را مورد كنكاش قرار دهيم .
پيشينه موضوع
چون معاشرت و ارتباط از آغاز خلقت انسان بين افراد رايج بوده است قرآن به عنوان كتاب هدايت ، در آيات زيادي به آن پرداخته است . همچنين در روايات نبوي هم از آن بحث شده است بدين روي اين دو ، منبع مهم براي بررسي مسائل مورد بحث ما شناخته مي شوند . در تبيين پيشينه بايد نخستين پيشينه ها را در موضوعات مطرح شده در كتب تفاسير و كتب اخلاقي جستجو نمود كه به تدريج در اين مورد كتب مستقلي تأليف يافته است و در دوران اخير نيز اين موضوع بيشتر مورد توجه قرار گرفته است كه مي توان به برخي از كتب مستقل در دوران معاصر اشاره نمود . ازجمله : اخلاق معاشرت ( جواد محدثي ) ، اخلاق و معاشرت در اسلام ( علي قائمي )
فهرست
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………. 1
كليات…………………………………………………………………………………………………….. 2
تبيين موضوع …………………………………………………………………………………………… 2
اهميت و ضرورت موضوع…………………………………………………………………………… 2
انگيزه انتخاب موضوع ………………………………………………………………………………… 2
پيشينه موضوع ………………………………………………………………………………………….. 3
سؤالات ………………………………………………………………………………………………….. 3
روش تحقيق ……………………………………………………………………………………………. 3
فرضيه ……………………………………………………………………………………………………. 4
چكيده ……………………………………………………………………………………………………. 5
فصل اول ………………………………………………………………. 6
الف : شناخت لغوي …………………………………………………………………………………. 7
1- معاشرت ……………………………………………………………………………………………. 7
2- روابط………………………………………………………………………………………………… 9
ب : كاربرد قرآني ……………………………………………………………………………………. 11
1- معاشرت ……………………………………………………………………………………………. 11
2- روابط ……………………………………………………………………………………………….. 12
ج : شناخت حوزه معاشرت انسان ………………………………………………………………. 15
الف : معاشرت اختياري …………………………………………………………………………….. 15
ب : معاشرت اضطراري ……………………………………………………………………………. 15
الف : معاشرتهاي نيك ………………………………………………………………………………. 16
1- خردمند و كريم ………………………………………………………………………………….. 16
2- خوش اخلاق ……………………………………………………………………………………… 16
3- صادقان …………………………………………………………………………………………….. 16
ب : معاشرتهاي بد …………………………………………………………………………………… 17
1- كافران ……………………………………………………………………………………………… 17
2- استهزاء گران دين ……………………………………………………………………………….. 18
3- فاسقان ……………………………………………………………………………………………… 18
4- عصيانگران ………………………………………………………………………………………… 19
چگونگي معاشرت …………………………………………………………………………………… 19
حفظ عزت انساني در روابط و معاشرت ………………………………………………………. 20
اعتدال در معاشرت ………………………………………………………………………………….. 21
د : هدف از معاشرت ……………………………………………………………………………….. 21
هـ : انواع معاشرت ………………………………………………………………………………….. 22
فصل دوم ………………………………………………………………. 24
بخش اول : آداب معاشرت در حوزه عمومي ………………………………………………… 25
الف : آداب وارد شدن به خانه …………………………………………………………………… 26
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 26
استيذان …………………………………………………………………………………………………… 26
امنيت و آزادي در محيط خانه ……………………………………………………………………… 29
كنترل نگاه ………………………………………………………………………………………………. 33
چشمهاي بي بها ……………………………………………………………………………………….. 33
2- آداب سلام و تحيت …………………………………………………………………………… 36
اهميت سلام نمودن در قرآن ……………………………………………………………………….. 36
اهميت سلام نمودن در سنت ……………………………………………………………………….. 37
كيفيت سلام وتحيت ………………………………………………………………………………….. 39
فلسفه سلام كردن …………………………………………………………………………………….. 40
آداب فقهي سلام كردن ………………………………………………………………………………. 42
لزوم پاسداري از اين سنت اسلامي ………………………………………………………………. 43
3- آداب غذا خوردن ………………………………………………………………………………. 45
بخش دوم : بررسي معاشرت در حوزه مسلمانان …………………………………………….. 48
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 49
بررسي معاشرت مسلمانان از ديدگاه قرآن ………………………………………………………. 49
1- مسالمت و بخشش ………………………………………………………………………………. 50
2- فرو بردن خشم و احسان ……………………………………………………………………… 53
3- دوري از تكبر و فخر فروشي ………………………………………………………………….. 55
4- پرهيز از بدگويي و عيب جويي ……………………………………………………………….. 56
5- صداقت …………………………………………………………………………………………….. 59
6- دوري از تمسخر و گمان بد ……………………………………………………………………. 59
بررسي معاشرت مسلمانان از ديدگاه روايات ……………………………………………………. 63
اعتدال ودوري از حسادت وتملق …………………………………………………………………. 63
حق مسلمان بر مسلمان ………………………………………………………………………………. 65
محبت , مهم ترين عامل در معاشرتها …………………………………………………………….. 66
انفاق مال براي رضاي محبوب ……………………………………………………………………… 70
بخش سوم : آداب معاشرت در حوزه خانواده و خويشاوندان …………………………… 73
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 74
1- آداب معاشرت با والدين و فرزندان …………………………………………………………….. 75
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 75
الف – آداب معاشرت با والدين …………………………………………………………………… 76
معاشرت با والدين از ديدگاه قرآن ………………………………………………………………… 76
وظايف فرزندان ……………………………………………………………………………………….. 76
دقت فوق العاده در احترام به پدر و مادر ………………………………………………………… 79
احسان به والدين ………………………………………………………………………………………. 80
دعا براي پدر و مادر ………………………………………………………………………………….. 82
معاشرت با والدين از ديدگاه روايات …………………………………………………………….. 85
معاشرت با پدر از ديدگاه روايات …………………………………………………………………. 86
حق پدر بر فرزند ……………………………………………………………………………………… 86
معاشرت با مادر از ديدگاه قرآن ……………………………………………………………………. 87
معاشرت با مادر از ديدگاه روايات ………………………………………………………………… 88
هشدارها در مورد والدين ……………………………………………………………………………. 89
نيكي به والدين در حيات و ممات ………………………………………………………………… 91
افضل اعمال در ارتباط با والدين …………………………………………………………………… 91
اقسام پدران …………………………………………………………………………………………….. 91
پيامبر ( ص ) و حضرت علي ( ع ) دو پدر اين امت اسلامي ……………………………. 92
ب – روابط و وظايف متقابل والدين به فرزندان………………………………………………… 95
بررسي وظايف والدين و فرزندان از ديدگاه قرآن ……………………………………………… 95
بررسي وظايف و حق فرزند از ديد گاه روايات ………………………………………………. 99
محبت به فرزند ………………………………………………………………………………………… 99
اجراي عدالت ………………………………………………………………………………………….. 100
توجه بيشتر به دختر …………………………………………………………………………………… 101
ب : آداب معاشرت زوجين ……………………………………………………………………….. 102
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 102
بررسي معاشرت زوجين از ديدگاه قرآن …………………………………………………………. 103
1- وفاداري به پيمان ازدواج ……………………………………………………………………….. 103
2- مودت و مهرباني و ايجاد آرامش ……………………………………………………………… 103
3- حفظ و پوشانيدن عيوب يكديگر ……………………………………………………………… 106
اداي حقوق يكديگر …………………………………………………………………………………… 107
معاشرت نيكو ………………………………………………………………………………………….. 116
هدايت و فضاسازي معنوي …………………………………………………………………………. 118
حق همسر در روايات ……………………………………………………………………………….. 119
نظر ابن مسكويه رازي درباره معاشرت با همسر ( زوجه ) ………………………………….. 120
3- آداب معاشرت در حوزه خويشاوندان …………………………………………………….. 122
بررسي معاشرت در حوزه خويشاوندان از ديدگاه قرآن ………………………………………. 123
1- رعايت تقواي الهي ……………………………………………………………………………….. 123
2- صله رحم …………………………………………………………………………………………… 123
3- احسان ………………………………………………………………………………………………. 124
4- انفاق …………………………………………………………………………………………………. 126
معاشرت با خويشاوندان از ديدگاه روايات ………………………………………………………. 129
قطع رحم از ديدگاه قرآن ……………………………………………………………………………. 130
زيان كاران واقعي ……………………………………………………………………………………… 134
اهميت صله رحم در اسلام…………………………………………………………………………… 136
قطه رحم نشانه فسق …………………………………………………………………………………. 137
اولو النهي از ديدگاه پيامبر ( ص ) ………………………………………………………………… 138
عاقبت قطع از ديدگاه روايات ……………………………………………………………………… 139
ائمه معصومين ( ع ) مصداق اولوالارحام ………………………………………………………… 139
آداب معاشرت با ارحام هم كيش ………………………………………………………………….. 141
4- آداب معاشرت برادران و خواهران …………………………………………………………. 143
انواع نسبت ……………………………………………………………………………………………… 143
انواع اخوت …………………………………………………………………………………………….. 143
بررسي معاشرت با خواهران و برادران نسبي و رضاعي از ديدگاه روايات ……………….. 144
رعايت حقوق خواهران و برادران …………………………………………………………………. 144
بخش چهارم : آداب معاشرت در حوزه مرتبطان غير خويشاوند ………………………… 145
الف : معاشرت با همسايگان ………………………………………………………………………. 146
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 146
معاشرت با همسايگان ………………………………………………………………………………… 146
انواع همسايه و حقوق آنها ………………………………………………………………………….. 149
حق همسايه از ديدگاه روايات ……………………………………………………………………… 149
روابط همسايگان و حقوق آنان بر يكديگر ………………………………………………………. 151
حد همسايگي ………………………………………………………………………………………….. 152
عاقبت همسايه آزاري ………………………………………………………………………………… 152
رفتار با همسفر ذمي ( صاحب بالجنب ) ………………………………………………………… 153
پرهيز از مصاحبت بعضي از هم نشين ها ………………………………………………………… 153
2- معاشرت با دوستان ……………………………………………………………………………… 155
آداب معاشرت در حوزه دوستي …………………………………………………………………… 155
آيين دوست يابي از نظر ديل كارنگي …………………………………………………………….. 158
آيين دوست يابي از ديدگاه قابوسنامه و حكما و بزرگان …………………………………….. 159
لقمان حكيم و وصيت او به پسرش پيرامون دوستي …………………………………………… 160
صفات و ويژگيهاي دوست خوب در اسلام …………………………………………………….. 160
آداب رفاقت ……………………………………………………………………………………………. 164
3- معاشرت با معلمان و مربيان …………………………………………………………………… 166
معاشرت با مربي از ديدگاه قرآن …………………………………………………………………… 166
معاشرت با مربي از ديدگاه روايات ……………………………………………………………….. 168
لزوم دقت در انتخاب استاد …………………………………………………………………………. 169
4- معاشرت با مومنان و برادران ديني ………………………………………………………….. 171
الف – اصلاح بين مردم و عدالت ورزي ………………………………………………………… 171
ب- اخوت و تقوي …………………………………………………………………………………… 173
د- برآوردن نيازهاي مومنان …………………………………………………………………………. 181
5- معاشرت با مسئولان و نهادهاي اجتماعي ………………………………………………….. 184
الف – رعايت حقوق متقابل ………………………………………………………………………… 184
ب- حفظ وحدت و نظم عمومي ………………………………………………………………….. 185
ج- پيروي از فرمانروايان صالح ……………………………………………………………………. 186
د- عدم توجه به گزارش فاسقان …………………………………………………………………… 187
رعايت ادب گفتار دربرابر پيامبر ( ص ) …………………………………………………………. 189
بخش پنجم : آداب معاشرت در حوزه غير مسلمانان ……………………………………….. 192
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 192
اصل عدم تسلط كفار بر مسلمانان …………………………………………………………………. 192
انواع كافران …………………………………………………………………………………………….. 193
كفار غير محارب ( غير جنگنده ) ………………………………………………………………….. 193
احسان به كفار غير حربي ……………………………………………………………………………. 194
معاشرت با كافران غير حربي ( سالم ) …………………………………………………………… 194
تعادل در روابط با كافران غير حربي ……………………………………………………………… 196
تعادل در محبت ……………………………………………………………………………………….. 196
نهي از دوست داشتن والدين كافر از ديدگاه قرآن …………………………………………….. 197
معاشرت با كافر ذمي …………………………………………………………………………………. 201
چگونگي معاشرت با اهل ذمه ………………………………………………………………………. 205
معاشرت با كافران حربي از ديدگاه قرآن ………………………………………………………… 206
مبارزه با كفر ……………………………………………………………………………………………. 209
مقاومت درجنگ با كفار ……………………………………………………………………………. 210
خلاصه و نتيجه گيري ………………………………………………………………………………… 215
همنوع دوستي ولي نه به هر بها ……………………………………………………………………. 215
فصل سوم : جايگاه ، آثار و پيامدهاي معاشرت …………………………… 217
بخش اول : انسان موجودي اجتماعي …………………………………………………………… 218
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 218
آيا انسان بالطبع اجتماعي است …………………………………………………………………….. 219
اجتماعي شدن فرد ……………………………………………………………………………………. 222
بخش دوم : جايگاه روابط اجتماعي از نظر اسلام …………………………………………… 224
بخش سوم : آثار روانشناختي آداب معاشرت ………………………………………………… 228
اهميت گفتار در ارتباطات …………………………………………………………………………… 229
الف : تاثير گفتار ………………………………………………………………………………………. 231
ضرورت توجه به سطح مخاطب در گفتار ……………………………………………………….. 232
ب : تاثيرات رفتاري ………………………………………………………………………………….. 238
عدم افشاي « اسرار » يا گفتار بيرون از حد تحمل …………………………………………….. 239
انطباق كردار با گفتار شرط اصلي تاثير گفتار ……………………………………………………. 240
نقش معاشرت در برآوردن نيازهاي اساسي ……………………………………………………… 242
نياز به محبت …………………………………………………………………………………………… 243
نياز به بستگي و تعلق به گروه ……………………………………………………………………… 244
نياز به بيان و ابراز خود ………………………………………………………………………………. 245
نقش معاشرت در رشد اجتماعي …………………………………………………………………… 255
نقش معاشرت در توسعه ارتباط با ديگران ………………………………………………………. 256
نقش معاشرت در رشد اخلاقي …………………………………………………………………….. 257
رشد و توسعه تمايلات به گروهها و موسسات اجتماعي …………………………………….. 259
نقش معاشرت در احساس نشاط وسرزندگي ( شادماني و سرور ) ……………………….. 264
خلاصه و نتيجه گيري فصل ……………………………………………………………………….. 265
نتيجه رساله …………………………………………………………………………………………….. 267
منابع و مأخذ ………………………………………………………………………………………….. 270